Arkadaşlar biliyorsunuz ki 16 ARALIK Perşembe günü Muharrem ayının 10. günü ve dolayısıyla da AŞURE GÜNÜ. Ben bir hafta evel yaptım ama inşallah perşembe günü yine tekrarlıyacağım.
Aşağıda net den aldıklarım birkaç önemli bilgiler umarım herkesinde işine yarar.
Aşure yapımı her yöreye göre ayrılık göstersede ben sadece yukardaki Aşureme neler eklediklerimi yazıyorum:
1 bardak Aşurelik Buğday
1/2 bardak Nohut (önceden ıslanmış ve haşlanmış)
1/2 bardak Fasulye(önceden ıslanmış ve haşlanmış)
1/2 bardak Pirinç
1/2 bardak Kuş üzümü
1/2 bardak kuru kayısı
1/2 bardak İncir
Şeker, bir fiske tuz, yeterince su
Üzerine:
Nar taneleri
Ceviz
Fıstık
Badem
Tarçın
Muharrem Ayı ve Aşure Günü(net den alınmıştır)
"Şehrullahi'l-Muharrem" olarak meşhur olan, yani "Allah'ın ayı Muharrem" olarak bilinen Muharrem ayı, İlahi bereket ve feyzin, Rabbani ihsan ve keremin coştuğu ve bollaştığı bir aydır.
Allah'ın ayı, günü ve yılı olmaz, ancak Allah'ın rahmetine ermenin önemli bir fırsatı olduğu için Peygamberimiz tarafından bu şekilde ifade edilmiştir.
Âşura Günü ise Muharrem'in 10. günüdür. Âşura Gününün Allah katında ayrı bir yeri vardır. Bugünde Cenâb-ı Hak on peygamberine on çeşit ikramda bulunmuş ve kudsiyetini arttırmıştır. Bu günlerde oruç tutmak çok faziletlidir.
Hicrî Senenin ilk ayı olan Muharrem ayının 10. günü Âşura Günüdür. Muharrem ayının diğer aylar arasında ayrı bir yeri olduğu gibi, Âşura Gününün de diğer günler içinde daha mübarek ve bereketli bir konumu bulunmaktadır.
Âşura Gününün Allah katında da çok seçkin bir yerinin olduğunu Fecr Sûresinin ikinci âyeti olan "On geceye yemin olsun" ifâdelerinin tefsirinden öğrenmekteyiz.
Bazı tefsirlerimizde bu on gecenin Muharrem'in Âşurasine kadar geçen gece olduğu beyan edilmektedir.(1)
Cenâb-ı Hak bu gecelere yemin ederek onların kudsiyet ve bereketini bildirmektedir.
Bugüne "Âşura" denmesinin sebebi, Muharrem ayının onuncu gününe denk geldiği içindir. Hadis kitaplarında geçtiğine göre ise, bu güne bu ismin verilmesinin hikmeti, o günde Cenâb-ı Hak on peygamberine on değişik ikram ve ihsan ettiği içindir. Bu ikramlar şöyle belirtilmektedir:
1. Allah, Hz. Musa'ya (a.s.) Âşura Gününde bir mucize ihsan etmiş, denizi yararak Firavun ile ordusunu sulara gömmüştür.
2. Hz. Nuh (a.s.) gemisini Cûdi Dağının üzerine Âşura Gününde demirlemiştir.
3. Hz. Yunus (a.s.) balığın karnından Âşura Günü kurtulmuştur.
4. Hz. Âdem'in (a.s.) tevbesi Âşura Günü kabul edilmiştir.
5. Hz. Yusuf kardeşlerinin atmış olduğu kuyudan Âşura Günü çıkarılmıştır.
6. Hz. İsa (a-s.) o gün dünyaya gelmiş ve o gün semâya yükseltilmiştir.
7. Hz. Davud'un (a.s.) tevbesi o gün kabul edilmiştir.
8. Hz. İbrahim'in (a.s.) oğlu Hz. İsmail o gün doğmuştur.
9. Hz. Yakub'un (a.s.), oğlu Hz.Yusuf'un hasretinden dolayı kapanan gözleri o gün görmeye başlamıştır.
10. Hz. Eyyûb (a.s.) hastalığından o gün şifaya kavuşmuştur.(2)
Hz. Âişe'nın belirttiğine göre, Kabe'nin örtüsü daha önceleri Âşura gününde değiştirilirdi.
İşte böylesine mânalı ve kudsî hâdiselerin yıldönümü olan bu mübarek gün ve gece, Saadet Asrından beri Müslümanlarca hep kutlana gelmiştir. Bugünlerde ibadet için daha çok zaman ayırmışlar, başka günlere nisbetle daha fazla hayır hasenatta bulunmuşlardır. Çünkü, Cenab-ı Hakkın bugünlerde yapılan ibadetleri, edilen tevbeleri kabul edeceğine dair hadisler mevcuttur.
Âşura Gününde ilk akla gelen ibadet ise, oruç tutmaktır. Muharrem ayı ve Âşura Günü, Ehl-i Kitap olan Hıristiyan ve Yahudiler tarafından da mukaddes sayılırdı. Nitekim, Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselam Medine'ye hicret buyurduktan sonra orada yaşayan Yahudilerin oruçlu olduklarını öğrendi.
"Bu ne orucudur?" diye sordu.
Yahudiler, "Bugün Allah'ın Musa'yı düşmanlarından kurtardığı Firavun'u boğdurduğu gündür. Hz. Musa (a.s.) şükür olarak bugün oruç tutmuştur" dediler.
Bunun üzerine Resulullah Aleyhissalâtü Vesselam da, "Biz, Musa'nın sünnetini ihyaya sizden daha çok yakın ve hak sahibiyiz" buyurdu ve o gün oruç tuttu, tutulmasını da emretti.(3)
Aşûra günü yalnız ehl-i kitap arasında değil, Nuh Aleyhisselâmdan itibaren mukaddes olarak biliniyor, İslam öncesi Cahiliye dönemi Arapları arasında İbrahim Aleyhisselâmdan beri mukaddes bir gün olarak biliniyor ve oruç tutuluyordu.
Bu hususta Hazret-i Âişe validemiz şöyle demektedir:
"Âşûrâ, Kureyş kabilesinin Cahiliye döneminde oruç tuttuğu bir gündü. Resulullah da buna uygun hareket ediyordu. Medine'ye hicret edince bu orucu devam ettirmiş ve başkalarına da emretti. Fakat Ramazan orucu farz kılınınca kendisi Âşûrâ gününde oruç tutmayı bıraktı. Bundan sonra Müslümanlardan isteyen bugünde oruç tuttu, isteyen tutmadı." 'Buhari, Savm: 69.
O zamanlar henüz Ramazan orucu farz kılınmadığı için Peygamberimiz ve Sahabileri vacip olarak o günde oruç tutuyorlardı. Ne zaman ki, Ramazan orucu farz kılındı, bundan sonra Peygamberimiz herkesi serbest bıraktı. "İsteyen tutar, isteyen terk edebilir" buyurdu.(4) Böylece Âşura orucu sünnet bir oruç olarak kalmış oldu.
Âşura orucunun fazileti hakkında da şu mealde hadisler zikredilmektedir.
Bir zat Peygamberimize geldi ve sordu:
"Ramazan'dan sonra ne zaman oruç tutmamı tavsiye edersiniz?"
Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselam, "Muharrem ayında oruç tut. Çünkü o, Allah'ın ayıdır. Onda öyle bir gün vardır ki, Allah o günde bir kavmin tevbesini kabul etmiş ve o günde başka bir kavmi de affedebilir" buyurdu.(5)
Yine Tirmizi�de de geçen bir hadiste Peygamberimiz şöyle buyurmuşlardır:
"Âşura Gününde tutulan orucun Allah katında, o günden önce bir senenin günahlarına keffaret olacağını kuvvetle ümit ediyorum."(6)
"Ramazan ayından sonra en faziletli oruç, Allah'ın ayı olan Muharrem ayında tutulan oruçtur�(7) hadis-i şerifi ise, bu günlerde tutulan orucun faziletini ifade etmektedir.
Bu hadisin açılamasında İmam-ı Gazali, "Muharrem ayı Hicrî senenin başlangıcıdır. Böyle bir yılı oruç gibi hayırlı bir temele dayamak daha güzel olur. Bereketinin devamı da daha fazla ümit edilir" demektedir.
Gerek Yahudilere benzememek, gerekse orucu tam Âşura Gününe denk getirmemek için, Muharrem'in dokuzuncu, onuncu ve on birinci günlerinde oruç tutulması tavsiye edilmiştir.
Bu mânâdaki bir hadisi İbni Abbas rivayet etmektedir. Bunun için, müstehap olan, aşure Gününü ortalayarak, bir gün önce veya bir gün sonra oruç tutmaktır.
Bu günde oruçtan başka hayır, hasenat ve sadaka gibi güzel âdetlerin de yaşatılması isabetli ve yerinde olacaktır. Herkes imkânı nisbetinde ailesine, akraba ve komşularına ikramda bulunur; bugünlerin faziletini bildiren hâdiseleri hatırlayarak ihsanda bulunursa şüphesiz sevabını kat kat alacaktır. Bilhassa, Peygamberimiz, mü'minin aile efradına Âşura Gününde her zamankinden daha çok ikramda bulunmasını tavsiye etmiştir.
Bîr hadiste şöyle buyurular: "Her kim Aşura Gününde ailesine ve ev halkına ikramda bulunursa, Cenab-ı Hak da senenin tamamında onun rızkına bereket ve genişlik ihsan eder."(9) Bu aile mefhumunun içine akrabalar, yetimler, kimsesizler, konu komşular da girmektedir. Fakat, bunun İçin fazla külfete girmeye, aile bütçesini zorlamaya lüzum yoktur. Herkes imkânı ölçüsünde ikram eder.
Âşura gününün manevi ve berraklığı üzerinde Kerbela karanlığının kesafeti de görülmektedir. 61. hicret yılının Muharrem'ine ait 10. gününde Hazret-i İmam Hüseyin (r.a.) 55 yaşında iken Sinan bin Enes isimli bir hain tarafından Kerbelâ'da hunharca şehit edilmiştir. Bu gadr ve zulmün arkasında Emevi Halifesi Yezid, onun Küfe valisi İbni Ziyad vardır. Yarım asır öncesinden Peygamberimizin bizzat haber verildiği bu ciğerleri yakan olay Hazret-i Hüseyin'i Cennet gençlerinin efendisi olma şanına yüceltmiştir.
Şehitler mükâfatını almış en yüce mertebelere ulaşmıştır. Yüce Allah'ın da zalimlere hak ettikleri cezayı en âdil bir şekilde vereceğinden şüphemiz yoktur. Kader hükme boyun eğen her mü'min bu olaya üzülür, ancak itidalini ve soğukkanlılığını kaybetmez. Duyguları yanlışlara ve taşkınlıklara götürmez. Çünkü meydana gelen bütün olaylar ezelî takdirin bir hükmüdür. Bu açıdan bunu bir "yas merasimi" haline dönüştürmek ehli-i sünnetin itikat ve inancına aykırıdır.
1) Hak Dini Kur ân Dili. 8 5793.
2) Sahih-i Müslim Şerhi, 6:140.
3) Ibtıı Mâce, Siyam: 31.
4) Müslim. Siyam: 117.
5) Tîrmizî. Savm: 40.
6) A.g.e., Savın: 47.
7) İbni Mâce. Siyam: 43.
8) İhyâ, 1:238
9) et-Tergîb ve'l-Terhİb, 2:116.
AŞURE HAKKINDA ÖZET BİLGİ(net den alınmıştır)
"Aşure" sadece "tatlı" olmanın ötesinde daha derin ve mistik anlamlar içermektedir.
Bu nedenle Aşure, bir ‘’simge tatlı’’ olmuş ve geçmişten günümüze pek çok farklı din ve kültürde yer bulmuş, benimsenmiştir.
Aşure’nin kökeni:
Aşure’nin, efsanevi Nuh tufanından sonra yeryüzünde pişen ilk yemek olduğuna inanılır. Tufanın sona ermesinden sonra Nuh Peygamber’in dünya üzerindeki yaşamın devam edeceğini anlaması üzerine, gemide kalan malzemelerin bir araya getirilip pişirilmesi mitolojik olarak şöyle dile getirilmektedir :
“..Birisi bir avuç buğday, diğeri bir avuç üzüm, diğeri bir avuç nohut getirdi. Yedi çeşit hububat ile Nuh onlara yemek pişirdi. Nebilerinin bereketiyle doydular. Tufandan sonra yeryüzünde pişen ilk yemekti bu. Ve insanlar bu şükran yemeğini Aşure Günü pişirmeyi adet edindiler.”
Aşure, bu özelliği nedeniyle, binlerce yıldan beri, çok geniş bir coğrafyada farklı kültürler tarafından benimsenmiş ve ifade ettiği derin anlamlar nedeniyle bir çok kültürel değerin simgesi olmuştur.
Bu bağlamda, "Aşure" semavi dinlerin birleştiği bir kültürel değer olmasının yanısıra çokkültürlülüğün; çok sesliliğin ve içiçe geçmişliğin simgesi olduğu için "Medeniyetler İttifakı"nın özü niteliğindedir.
Ortakyaşamın sürdürülebilmesi:
Aşure, hayatın; yaratılmış tüm canlılar tarafından paylaşılması gereken bir "ortakyaşam" olduğu mesajını verir. Sürdürülebilir ve bereketli bir ortakyaşam için, hoşgörü, paylaşabilme, şükretme ve birlikte yaşama kavramlarının gerektiğini hatırlatır.
Aşure, simgesel olarak şöyle ifade edilmektedir:
- "Bereketli"
- "Şifalı"
- "Matem/ Ağıt yiyeceği"
- "Beraberlik sembolü"
- "Kültürel çeşitlilik sembolü"
- "Azı çok etmenin, yokluktan bereket çıkarmanın sırrı"
- "Paylaştıkça çoğalmanın simgesi"
- "İrili ufaklı, tatlılı ekşili taneler bütünü"
- "Tatlıyla tuzlunun en aykırı biçimde yanyana geldiği, dünyanın en karmaşık, en karşıt, en sofistike tatlısı"
- "Din, mezhep, ırk ve siyasal görüşleri ne olursa olsun, bu topraklarda yaşayan insanların birkaç günlüğüne de olsa o bir tabak dolusu bereketin etrafında birleşmesi."
Aşure’nin ismi neleri çağrıştırıyor?
- Aşure ismi Arapça "Aşara" (10) dan gelmekte ve Hicri yılın ilk ayı olan Muharrem’in 10. gününü işaret etmektedir.
İnanılır ki bu "simge gün";
- Dünyanın yaratıldığı gündür.
- Adem ile Havva’nın cennetten çıkarıldığı gündür.
- Peygamberlerin (İbrahim-Musa- İsa -Yahya) doğduğu gündür.
- Musa Peygamber ve kavminin Mısır’dan göç ettiği gündür.
- Yakup Peygamber’in oğlu Yusuf’a kavuştuğu gündür.
- Eyyub Peygamber’in yaralarının iyileştiği gündür.
- Nuh Peygamber’in gemisinin Cudi dağına oturduğu gündür.
- İmam Hüseyin’in Kerbela’da şehit edildiği gündür.
Bu nedenle,
- Tevrat; Aşure Günü’nü "Kefaret Günü" olarak gösterir
- Hristiyanlar mahşer gününün, Aşure Günü geleceğine inanır
- İslamiyetten önce Museviler; Aşure Günü Orucu tutarlar (dı).
- Cahiliye devrinde Araplar; Aşure Günü Orucu tutarlar (dı).
- Ramazan ayında oruç farz oluncaya kadar müslümanlar Aşure Günü Orucu tutarlar (dı).
- Şiiler Muharrem ayının 10. gününü matem günü sayarlar ve Muharrem’in 1’i ile 10’u arasında et yemezler, yeni bir şey giymezler, yeni bir işe başlamazlar, dövünerek yas tutarlar.
Aşure kültürü Anadolu’da yaşıyor
Aşure bugün en çok Anadolu’da geleneksel konumunu ve önemini korumakta ve yaşamaktadır. Bunda; bir uygarlıklar beşiği olan Anadolu’nun, Aşure’nin ifade ettiği derin anlamları yeterince iyi yorumlamış olmasının payı büyüktür.
